موسی بن جعفر(ع)

کلیه­‌ها مسئول تنظیم آب و املاح بدن هستند و اینکار را به دقت تمام انجام می­دهند. حتما متوجه شده­اید که اگر حتی چند لیتر مایعات پشت سر هم مصرف کنید، کلیه­ها بلافاصله میزان زیادی آب را دفع می­کنند و گرنه ما توسط آب زیادی که مصرف می­کنیم غرق می­شویم. همین موضوع در مورد املاح نیز صدق می­کند.

 مثلا یون پتاسیم که در میوه جات به مقدار زیادی وجود دارد، اگر از طریق کلیه ها دفع نشود، میزان آن در خون بالا رفته و سبب ایست قلبی می شود. اگر شما به یک لیوان آب شروع به اضافه کردن شکر کنید، شکر در ابتدا در آب حل می شود. حال اگر شما به اضافه کردن شکر به آب ادامه دهید، موقعی می رسد که دیگر شکر قابل حل در آب نیست و به اصطلاح می گوئیم که آب از شکر اشباع شده است.

در نقطه اشباع، شکر شروع به کریستالیزه شدن می­کند و به شکل جامد درمی­آید. در این نقطه ما برای اینکه شکر را به حالت محلول درآوریم باید میزان آب را افزایش دهیم ولی باز در این میزان آب افزایش یافته ما به نقطه­ای می­رسیم که آب از شکر اشباع شده و شکر به شکل کریستال درمی­آید. همین مکانیسم در مورد سنگ­سازی کلیه­ها نیز صادق است.

شایع ترین نوع سنگ کلیه:

شایعترین نوع سنگ کلیه به ترتیب اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم هستند. اگر اگزالات کلسیم به شکل محلول در بیاید، کریستالیزه نشده و با ادرار دفع می شود، ولی کافی است که میزان آن در ادرار به نقطه ای برسد که دیگر قابل حل نباشد که در اصطلاح می گوئیم که به نقطه اشباع رسیده است. در این حالت کریستال اگزالات کلسیم تشکیل می شود. این کریستالها در ابتدا در حد میکرون هستند و اگر حجم ادرار به مقدار کافی زیاد باشد از راه ادرار دفع می شوند، و گرنه در کلیه رسوب کرده و کم کم بزرگ شده و به شکل سنگ کلیه در اندازه های متفاوت در می آید.

روزه­ داری و سنگ حالب

پزشک برای اینکه تصمیم بگیرد که بیمار رزوه بگیرد یا نه، پارامترهای زیر را در نظر خواهد گرفت:

• سن و جنس
• چگونگی سابقه سنگ کلیه (چند بار با چه فواصلی مبتلا به سنگ کلیه شده است).
• سابقه اقدامات درمانی از جمله عمل جراحی برای سنگ
• - شغل بیمار و میزان مایعاتی که در روز از دست می ­دهد
• وجود بیماریهای دیگر مثل دیابت
• چگونگی عملکرد کلیه (آیا کلیه­ ها عملکرد طبیعی دارند، اگر کلیه­ ها آسیب دیده­ اند این آسیب چقدر است، آیا بیمار فقط دارای یک کلیه است)
• محل سنگ (آیا سنگ در داخل کلیه است و یا در داخل حالب)
• اندازه و میزان سنگ (تعداد سنگها و اندازه آنها چقدر است)
• جنس سنگ (سنگ بیمار از چه جنسی است، اگزالات کلسیم، اسید اوریک، سنگ عفونی، سنگ سیستئینی)
• میزان فعالیت روزانه (آیا بیمار بنا به دلایلی زمینگیر است و یا فعالیتهای روزمره را انجام می­ دهد)
• نوع رژیم غذائی و میزان مایعاتی که در روز مصرف می کند
• نوع داروهائیکه مصرف می کند

توصیه های کلی در مورد روزه داری در افرادیکه دارای سابقه سنگ کلیه هستند به قرار زیر است ولی اخذ تصمیم نهائی با پزشک معالج خواهد بود:

• ما در اصطلاح افراد مبتلا به سنگ کلیه داریم که به آنها سنگ ساز فعال می گوئیم یعنی این افراد هر شش ماه دو بار مبتلا به سنگ کلیه می شوند. این افراد اگر به مقدار کافی مایعات مصرف نکنند بسرعت سنگ می سازند. توصیه می شود این افراد در فصل گرما و طولانی مدت روزه نگیرند.
• • بیمارانی که دارای سنگ حالب هستند تا موقع دفع سنگ و یا درمان آن نباید روزه بگیرند. چون این بیماران نیاز به این دارند که هر چه زودتر سنگ خود را دفع کنند. اگر سنگ حالب به اندازه ای بزرگ باشد که جلوی دفع ادرار از کلیه مربوطه را کاملا مسدود کند، کلیه همانطرف در عرض 8 هفته از بین می رود. در حقیقت سنگ حالب از اورژانسهای پزشکی است.
• • در افرادی که دارای سنگ کلیه از نوع عفونی هستند و عفونت فعال کلیه دارند، روزه داری توصیه نمی شود.
• • افرادی که جنس سنگ آنها سیستئین است، نباید روزه بگیرند، چون به سرعت دچار سنگ کلیهمی­ شوند.
• • افرادی که دارای یک سنگ منفرد در قسمتی از کلیه بوده که چندین سال است، بدون تغییر باقی مانده است، می­توانند روزه بگیرند. این افراد باید حتما ما بین افطاری و سحری حدا قل 8 لیوان آب علاوه از میزان مورد نیاز برای رفع تشنگی بنوشند.
• • افرادی که در سابقه یک بار دچار سنگ کلیه شده ­اند و چندین سال است که دیگر سنگ کلیه نداشته ­اند، می­ توانند روزه بگیرند و از مایعات حداقل 8 لیوان اب مابین افطار و سحر استفاده کنند.
•  افرادی که اخیراً فقط بار اول است که دچار سنگ کلیه شده­ اند و درمان نیز انجام شده استمی­ توانند روزه بگیرند.
• فرادی که یک کلیه خود را به خاطر سنگ کلیه از دست داده اند، نباید روزه بگیرند.
•  افرادی که بیش از 50 درصد عملکرد کلیه­ های خود را به علت سنگ کلیه از دست داده­ اند صلاح است روزه نگیرند.
• افرادی که برای بار اول در ماه رمضان دچار سنگ کلیه شده و میتلا به درد و خونریزی می شوند، تا درمان آن نباید روزه بگیرند.
•  بطور کلی ثابت نشده است که روزه داری فرد را مستعد سنگ کلیه می کند.

تاریخ صدور: 3/ 1395

تاریخ بازنگری: 3/ 1403

نوبت ویرایش: 6

بخش جراحی عمومی

بیمارستان موسی بن جعفر (ع)- مشهد

کمیته آموزش به بیمار

منبع: مدلاين پلاس

تلفن بیمارستان:05138596061

داخلی340-341